Jesteś tutaj: Strona główna / DZIECI O SPECJALNYCH POTRZEBACH / KILKA SŁÓW O TERAPII BEHAWIORALNEJ
KILKA SŁÓW O TERAPII BEHAWIORALNEJ….
Jedną z najważniejszych cech terapii behawioralnej jest koncentracja na zachowaniu [1 ]. Celem podejmowanych oddziaływań jest kształtowanie u dziecka jak największej liczby zachowań umożliwiających mu bycie niezależnym i efektywne funkcjonowanie w środowisku.
Stosowane są w niej przede wszystkim techniki służące kształtowaniu pozytywnych zachowań i rozwijaniu nowych umiejętności (w tym mowy i zdolności społecznych). Wykorzystywane są różne wzmocnienia, tak aby doświadczenia dziecka w trakcie terapii były pozytywne. Wobec zachowań trudnych (np. samouszkodzeń i agresji) stosuje się procedury polegające na wygaszaniu oraz pozytywnym wzmacnianiu zachowań alternatywnych. [2]
W przypadku małych dzieci stosowana analiza zachowania czyli ABA jest jedną z najskuteczniejszych form terapii. Jest ona oparta na zasadach uczenia się i technikach modyfikacji zachowania. Analiza zachowania odnosi się szczegółowego określenia bodźców wywołujących dane działanie oraz rozłożenia celu nauki ( np. umiejętności mycia rąk, składnia puzzli, ubierania się) na części składowe, których dziecko uczy się oddzielnie i których opanowanie jest dla niego łatwiejsze niż osiągniecie całego celu. Nauka kolejnych umiejętności ( lub ich elementów ) odbywa się przez wielokrotne powtarzanie prób uczenia się, czyli tak zwaną metodę wyodrębnionych prób. [3] Próby te, to intensywne, krótkie sesje prowadzone według schematu bodziec-reakcja-wzmocnienie. Po opanowaniu komponentów umiejętności nauczanie obejmuje całe wybrane zachowanie. Stosuje się przy tym wiele technik, a z jednym dzieckiem pracuje jeden terapeuta.[2] Poza tym każde dziecko ma stworzony indywidualny program terapeutyczny który jest systematycznie modyfikowany.
Początkowo kształtuje się podstawowe umiejętności, takie jak siedzenie na krześle i patrzenie na nauczyciela. Wzmacniane są najmniejsze przejawy motywacji dziecka do uczenia się danej czynności, przy czym kontrolowane są bodźce dopływające do dziecka. W początkowej fazie terapia odbywa się w warunkach silnie ustrukturalizowanych, bowiem ABA zakłada, że w tych warunkach dzieciom najłatwiej jest odnieść sukces. Następnie pracuje się nad generalizacją zachowania. Stopniowo sesje zaczynają odbywać w warunkach mniej ustrukturalizowanych i w naturalnych sytuacjach. Wówczas ABA zaczyna wykorzystywać uczenie sytuacyjne.
Nauka obejmuje m.in. komunikowanie się (w tym mowę), samoobsługę, umiejętności szkolne, a także szkolne, niezbędne do nauki w szkole. Sesje prowadzone są przez odpowiednio wyszkolonych terapeutów behawioralnych. Nad programem i jego realizacją czuwa wykwalifikowany terapeuta behawioralny.
Stosowana analiza zachowania jest uważana za szczególnie skuteczną w odniesieniu do problemów zachowania (takich jak agresja, samouszkadzanie). [2] Zakłada się, że problemy te są podtrzymywane przez funkcję, jaką odgrywają w regulowaniu aktywności dziecka. [1] W związku z tym dąży się do określenia czynników, które uniemożliwiają przewidywanie wystąpienia i utrzymania się problemu, a następnie opracowuje interwencję ukierunkowaną na zapobieganie wystąpienia tego problemu w przyszłości. Tak więc identyfikuje się problem w zachowaniu, określa funkcję, jaką pełni dane zachowanie (i cel, jakiemu służy) a następnie opracowuje się sposób nauczenia dziecka akceptowalnego, alternatywnego zachowania.
- J. Kozłowski.: Zaburzenia trudne u osób z zaburzeniami rozwojowymi: behawioralny model diagnozy, terapii i profilaktyki. Terapia i edukacja osób z autyzmem. Wybrane zagadnienia (s.49-74). WAPS. Warszawa 2003
- E. Pisula.: Autyzm- przyczyny, symptomy, terapia. Harmonia. Gdańsk 2010
- M. Suchowierska.: Nauczanie dzieci z autyzmem zachowań werbalnych – dwa uzupełniające się podejścia. Terapia i edukacja osób z autyzmem. Wybrane zagadnienia (s.59-78). WAPS. Warszawa 2003
